Loonheffing. Financiële regelingen bij ontslag in relatie tot het begrip regeling voor vervroegde uittreding.

Klik voor datum inwerkingtreding op: verslag nader overleg van 28 september 2005 (laatste vraag)!

1. Inleiding
Er bestaat onduidelijkheid over de precieze reikwijdte van het besluit van 26 mei 2005, nr. DGB2005/3299M, waarin het gaat over de toepassing van artikel 32aa van de Wet op de loonbelasting 1964 (Wet LB) op ontslaguitkeringen. In dit besluit geef ik daarom een nadere toelichting op dit onderwerp.

2. Toepassing van artikel 32aa Wet LB
Het kabinetsbeleid is gericht op de bevordering van de arbeidsparticipatie van ouderen. Dat gebeurt mede door de beoogde (VUT-)eindheffing van artikel 32aa van de Wet LB. Deze heffing komt echter pas in beeld als de ontslaguitkering ten doel heeft te voorzien in een overbrugging naar de pensioen- of AOW-uitkeringen dan wel in een aanvulling op pensioenuitkeringen. In verreweg de meeste ontslagsituaties is daarvan geen sprake. Zowel het besluit van 26 mei jl. als het onderhavige besluit vormt daarvan een illustratie.

Het besluit van 26 mei jl. bevat een kwantitatieve benadering. Dat besluit bepaalt wanneer er gelet op de financiële omvang van de uitkering in ieder geval géén sprake is van een regeling voor vervroegde uittreding, zodat geen VUT-heffing wordt toegepast. Aan de hand van de hoogte van de uitkeringen wordt getoetst of de regeling in ieder geval niet ten doel heeft om werknemers vervroegd te laten uittreden.

Het onderhavige besluit bevat een kwalitatieve benadering. Dit besluit geeft aan wanneer er gelet op de reden van toekenning in ieder geval géén sprake is van een regeling voor vervroegde uittreding. In die gevallen is de toetsing op basis van het besluit van 26 mei jl. dus niet nodig.

De logische volgorde is daarom dat men eerst aan de hand van het onderhavige besluit beoordeelt of men op grond van de kwalitatieve toets buiten de reikwijdte van artikel 32aa blijft. Bij de meeste ontslagregelingen zal men aan die beoordeling voldoende hebben. Mocht dat anders zijn dan kan men op grond van het besluit van 26 mei jl. nog nagaan of men op grond van de hoogte van de ontslagvergoeding alsnog buiten de reikwijdte van artikel 32aa blijft.

Bewijslast
Indien geen van beide besluiten soelaas biedt voor de inhoudingsplichtige zal de eindheffing desalniettemin pas kunnen worden toegepast als de inspecteur op grond van de feiten en omstandigheden bewijst dat sprake is van een regeling voor vervroegde uittreding in de zin van de Wet VPL. De bewijslast ligt in dat geval dus bij de inspecteur.
De heffing vindt dan plaats bij de inhoudingsplichtige (de werkgever of de verzekeraar) en niet bij de werknemer die de uitkering ontvangt.

3. Aangrijpingspunt: de redenen voor ontslag
Er is in ieder geval geen sprake van vervroegde uittreding indien een ontslaguitkering om een andere reden wordt gegeven dan om het mogelijk te maken om te stoppen met werken tot aan het pensioen. Een andere reden (dan vervroegde uittreding) om een werknemer te ontslaan is bijvoorbeeld een reorganisatie of individueel ontslag vanwege het disfunctioneren van de werknemer. In deze situaties is – onder de hierna beschreven omstandigheden- nooit sprake van eindheffing, noch op het moment van toekenning, noch op een ander moment.

Geen (VUT-)eindheffing bij ontslag wegens reorganisatie
Een reorganisatie vindt bijvoorbeeld plaats als een bedrijf een afslankingsoperatie uitvoert of als men besluit om een afdeling geheel of gedeeltelijk op te heffen omdat het voordeliger is om het werk van die afdeling uit te besteden. Bij een dergelijke reorganisatie krijgen de werknemers die worden ontslagen door middel van bijvoorbeeld een sociaal plan een compensatie voor (een deel van) het loon dat ze door het ontslag missen. En als overbrugging naar de volgende baan.
In lijn met het kabinetsstandpunt inzake het SER-advies met betrekking tot WW en ontslag is in de volgende gevallen in ieder geval sprake van een regeling bij reorganisatie (en dus geen regeling voor vervroegde uittreding):
- bij reguliere toepassing van het huidige lifo-systeem, waarbij de werknemers met de meeste dienstjaren de sterkste rechtsbescherming genieten;
- bij toepassing van het afspiegelingsbeginsel, waarbij de betrokken groep ontslagen werknemers een afspiegeling vormt van het totale werknemersbestand;
- bij toepassing van overeengekomen afwijkende systemen, mits niet substantieel wordt afgeweken van het lifo-systeem of het afspiegelingsbeginsel.
Hiermee wordt naar mijn mening recht gedaan aan de huidige praktijk en wordt een eventueel verstarrend effect in de verhoudingen tussen werkgever en werknemer voorkomen.
Artikel 32aa is in beginsel wel van toepassing als een gelijke groep oudere werknemers wordt ontslagen die een financiële regeling ter overbrugging naar de 65-jarige leeftijd of eerdere pensioendatum dan wel ter aanvulling op pensioen krijgt aangeboden. Te denken valt bijvoorbeeld aan een regeling op grond waarvan werknemers vanaf een bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld 55, 60, 62) de mogelijkheid hebben om met financiële ondersteuning uit te treden. In dat geval is immers kennelijk sprake van een vermomde regeling voor vervroegd uittreden en is voldaan aan de omschrijving in artikel 32aa van de Wet LB. In die situatie zal de inhoudingsplichtige (de werkgever of de verzekeraar) de (VUT-)eindheffing verschuldigd worden. Hiervoor heeft men dan geen verhaalsrecht op de betrokken werknemers.

Geen (VUT-)eindheffing bij ontslag wegens disfunctioneren
Een uitkering bij ontslag wegens disfunctioneren heeft in beginsel niet tot doel een inkomensoverbrugging te geven tot het ingaan van een pensioen- of AOW-uitkering. Onder ontslag wegens disfunctioneren worden voor dit besluit ook vergelijkbare ontslaggronden begrepen, zoals onenigheid over het te voeren beleid, onverenigbaarheid van karakters enz.. De hoogte van dergelijke uitkeringen wordt veelal bepaald met behulp van de kantonrechterformule. Deze uitkeringen vallen buiten de reikwijdte van artikel 32aa. Dat geldt uiteraard niet als blijkt dat de betrokken werkgever voornamelijk werknemers van of boven een bepaalde leeftijd (bijvoorbeeld 55, 60, 62) ‘wegens disfunctioneren’ ontslaat. Ook in dat geval is immers kennelijk sprake van een vermomde regeling voor vervroegd uittreden en niet van een ontslag wegens disfunctioneren. In die situatie zal de inhoudingsplichtige (de werkgever of de verzekeraar) de (VUT-)eindheffing verschuldigd worden. Hiervoor heeft men dan geen verhaalsrecht op de betrokken werknemers.

4. Overige situaties
Voor de situaties waarin geen sprake is van reorganisatie of disfunctioneren, zal de financiële regeling bij ontslag worden getoetst op basis van het besluit van 26 mei 2005. Op grond daarvan kan de conclusie alsnog zijn dat geen sprake is van een (VUT-)eindheffing. Als geen van beide besluiten soelaas biedt, zal de inspecteur moeten bewijzen dat de (VUT-)eindheffing van artikel 32aa van toepassing is.
Het besluit van 26 mei 2005 zal ik te gelegener tijd met het onderhavige besluit in één beleidsregel vastleggen. Vooruitlopend daarop merk ik op dat artikel 32aa van de Wet LB bij toetsing aan het besluit van 26 mei niet van toepassing is indien een ontslagvergoeding die voor de werknemer niet onder artikel 32aa viel, overgaat op zijn nabestaande(n).